
Historia
Pierwsze wzmianki o lokacji Tuchomia datuje się na wiek XI. W 1283 r. Mściwoj II oddaje Tuchom cystersom z pobliskiej Oliwy.Tuchom (kasz. Tëchòmié) – wieś kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie kartuskim, w gminie Żukowo, przy drodze krajowej nr 20 Stargard Szczeciński - Szczecinek - Gdynia, w sąsiedztwie Jeziora Tuchom. Wieś jest siedzibą sołectwa Tuchom. Integralna część Tuchomia nosi nazwę Tuchomek.
1283r- Pojawia się w dokumentach nazwa Thuchumye, a to za sprawą najstarszego syna Świętopełka II ,Mściwoja II.
Oddaje Chwaszczyno, Tuchom wraz z jeziorem oraz dwunastoma innymi wioskami cystersom z Oliwy, jako wynagrodzenie za ziemię gniewską, którą zabrali Krzyżacy. Odtąd Tuchom stał się przedmiotem sporu pomiędzy klasztorem oliwskim, a żukowskim.
Pod koniec XIII w. do nowo powstałej parafii chwaszczyńskiej dołączono prawdopodobnie Tuchom, który należał do parafii żukowskiej, ale stanowił własność cystersów oliwskich.
1301r- Rozwiązano spór o dziesięciny z obszaru Tuchom, Chwaszczyno, w taki sposób,że Tuchom nadal pozostał we władaniu klasztoru oliwskiego. Chwaszczyno przeszło pod władzę biskupa włocławskiego.
1330r- W dokumentach klasztornych pojawia się nazwa Thuchom.
1341r- Klasztor oliwski nadaje 40 włók w Tuchomiu Markowi von Wyzlin na prawie chełmińskim, celem obsadzenia ich Niemcami. Opactwo w zamian dostaje za to np. 10 włók wolnych, sołectwo, łąkę na Zaspie i inne przywileje.
1342r- W dokumentach pojawia się nazwa Thuchem. Pojawia się również zapis, że w okresie panowania Krzyżaków na tym terenie posiadłości klasztoru oliwskiego nie uległy poważniejszym zmianom, a należały do nich m.in Tuchom i Tuchomek.
1356r- Z tego roku pochodzi zapis, że między innymi Tuchom i Tuchomek (w zapisie jest Niewiadów) musiały mleć zboże w klasztornym młynie w Smolinie (Borowiec).
1381r- Za czasów opata oliwskiego, Zygfryda połączono Tuchom i Tuchomek w jedną posiadłość i nadano jej prawo chełmińskie. Sołtysem Tuchomia był wówczas Mikołaj Pyzer.
W Tuchomiu, należącym do klasztoru oliwskiego, znajdował się w XIV w. dwór klasztorny. Opat Musskendorf (żyjący w II połowie XV w.) wzniósł nowy budynek z refektorium i izbą dla opata, dom dla rybaków, stodołę i stajnię. Mieścił się tu ośrodek gospodarczy wszystkich dóbr tegoż klasztoru. Nie jest pewne gdzie postawiono te obiekty w Tuchomiu czy Tuchomku, ponieważ w tym czasie były jedną własnością.
W XV wieku w Tuchomiu znajdowała się karczma. Mogła istnieć nawet wiek wcześniej. Zachował się bowiem dokument dotyczący karczem we wsiach opactwa oliwskiego. W większych wsiach karczmy istniały także w czasach przedkrzyżackich, za panowania książąt kaszubskich. Stąd mogła istnieć nawet jeszcze dużo wcześniej.
1570r- pojawia się nazwa Tuchomie.
W XVI wieku Tuchom, w porównaniu z innymi wsiami opactwa oliwskiego, był raczej niewielką wsią.
Miał 12 łanów gruntu. Dla porównania np. Rumia miała aż 72.W Tuchomiu mieszkało 4 kmieci w Rumii zaś 12. Przeciętna wielkość gospodarstw chłopskich w obu wsiach była taka sama- ok. 3 łanów.
1637r- pojawia się nazwa Wielki Tuchom.
1772r- I rozbiór Polski. Zgodnie z Traktatem Rozbiorowym Tuchom i przyległe wsie zostają przydzielone państwu pruskiemu, rządzonemu przez Fryderyka II.
1773r- urzędowo przyjęto nazwę Gross-Tuchom (wielki Tuchom) ale w dokumentach kościelych funkcjonowała polska nazwa Tuchom oraz Klein-Tuchom (Mały Tuchom), czyli Tuchomek. Postanowiono obsadzić te oraz przyległe tereny osadnikami z Niemiec.
1780r- Tuchom i Tuchomek liczył 85 katolików i 10 ewangielików. W Tuchomiu mieszkali mieszkańcy o nazwiskach Lorentz, Jurgen Preitz, Jurgen Lipka, Adam Haevelt ,Epharaim Belling, Johann Wendt, Christian Koss, Józef Mechrinowski. W Tuchomku mieszkali między innymi: Buliva, Parchem, Mrock, Prentka, Klitzkowski, Bartasch-Joseph, Johann, Jacob. Na podstawie wymienionych nazwisk i imion możnaby przypuszczać, że połowę mieszkańców w obu miejscowościach stanowili Niemcy. Jednak niekoniecznie świadczyło to o używanym przez nich języka niemieckiego a tym bardziej o ich świadomości narodowej.
1789r- W Tuchomiu naliczono 7 gospodarstw domowych. W Tuchomku zaś naliczono 9 takich gospodarstw.
1818r- Na skutek pruskiej reformy administracyjnej Tuchom wraz z Tuchomkiem weszli w skład powiatu kartuskiego.
1865r- Tuchom liczył 102 mieszkańców, 8 domów mieszkalnych i 2 posiadaczy ziemskich.
Tuchomek zaś liczył 134 mieszkańców,11 domów mieszkalnych i 4 posiadaczy.
1873r- W Tuchomiu naliczono 15 gospodarstw domowych i 100 mieszkańców. Do tego w majątku znajdowało się 15 koni,58 szt. bydła, 524 owiec, 37 świń. W Tuchomku zaś naliczono 21 gospodarstw domowych i 131 mieszkańców. Do tego majątek liczył 23 konie,75 szt. bydła, 643 owiec, 41 świń i 13 pni pszczelich. Ogólnie zajmowano się hodowlą bydła,owiec i świń. Ponadto w Tuchomiu była stacja pocztowa.
1883r- Tuchom- 14 gospodarstw domowych i 85 mieszkańców.
Tuchomek- 25 gospodarstw domowych i 165 mieszkańców.
1892r- Tuchom- 14 gospodarstw domowych i 93 mieszkańców.
Tuchomek- 25 gospodarstw domowych i 146 mieszkańców.
1895r- Tuchom został przydzielony do gminy Banino.
Pod koniec XIXw została zbudowana szosa biegnąca od Żukowa do Chwaszczyna przez naszą wieś.
Od Tuchomia utwardzony był odcinek drogi szosy przez LIsie Błota na Karczemki (dzisiejsza Tuchomska).
1909r- Tuchom stanowił rycerskie dobro, a posiadaczem tegoż majątku był Franz Boelcke (właściciel Barniewic).
Zajmowano się głównie chowem świń oraz młodego tucznego bydła.
Od tego też roku posiadaczem majątku Tuchomek został Wiktor Giersberg. Wcześniej posiadaczem był Max Kumm. Zajmowano się hodowlą młodego tucznego bydła na sprzedaż. Zaczęto także specjalizować się w produkcji mleka.
1913r- W Tuchomiu było 21 gospodarstw domowych. Majątek liczył wówczas 27 koni, 144 szt. bydła, 117 owiec, 149 świń, 8 pni pszczelich. Majątek ten obejmował ogólnie obszar około 475 ha. W tym ziemi ornej 339 ha.
Tuchomek zaś liczył 21 gospodarstw domowych. Majątek wynosił 49 koni,159 szt. bydła,14 owiec,220 świń.
Obejmował on wówczas ogólnie 520 ha.
Przed I wojną światową Tuchom stanowił filię majątku barniewickiego.
1920r- Wszedł w życie Traktat Wersalski, gdzie przyznano Polsce Pomorze. Na te tereny wchodzą wojska polskie pod dowództwem Józefa Hallera, który oswobodził te tereny spod okupacji niemieckiej.
1929r- Posiadaczem majątku Tuchom został Czarnecki. Nabył on majątek od Franza Boelcke, który był niejako zmuszony do sprzedaży majątku tuchomskiego poprzez reformę rolną.
Czarnecki był Polakiem (mówił literacką polszczyzną), katolikiem. Miał żonę oraz syna Zygmunta. Wiadomo też,że Czarnecki miał brata, przebywającego w Niemczech. Czarneccy oprócz majątku tuchomskiego posiadali willę w Sopocie.
Majątek w Tuchomku w okresie międzywojennym posiadał Paul Winckelmann. Trudno powiedzieć kiedy nabył On ten majątek. Być może stało to się przed I wojną światową.
Winckelmann był Niemcem, ewangielikiem. Mówił w zasadzie tylko po niemiecku. Kaszubski trochę rozumiał.
1933r- Od Tuchomia zaczęto budować nową drogę przez Chwaszczyno do Gdyni, aby uzyskać lepsze połączenie dla budującego się portu w Gdyni.
1935r- Ukończono budowę szosy Kościerzyna-Gdynia biegnącą przez Tuchom(Obecna DK20).
1938r- W majątku tuchomskim hodowano około 60 świń, 20 szt. bydła, w tym 12 krów dojnych. Do obróbki pola około 100ha ziemi ornej używano koni. Zatrudniano 5 fornali, z których każdy miał do dyspozycji po 2 pary koni. Maszyny rolnicze były napędzane elektrycznie. Prąd doprowadzony był linią z elekrtowni w Rutkach.
W majątku w Tuchomku chowano około 50-80 świń, 2 knury, okoł 80 szt. bydła, w tym 50szt.krów dojnych.
Hodowano też konie pociągowe i 1 ogiera rasowego. Liczba źrebiąt wahała się około 30.
Do obrabiania pól używano koni. Samochodów ani traktorów w majątku nie było.
W okresie międzywojennym Czarnecki nie angażował się w działalność polityczną. Jego ulubioną rozrywką były polowania. Gdy przebywał w Tuchomiu to mieszkał w ,,Dworku,,.
Dworek to dzisiejsza nasza szkoła podstawowa. Jak widać nie jest to zbyt okazały budynek. Odgrodzono go od szosy murowanym parkanem (pozostałości tego płotu stoją po dzień dzisiejszy). Pracownikami tego majątku byli między innymi Jan Labuda, Józef Goryl.
Do wybuchu II wojny Czarnecki ponoć nie zdążył spłacić należności za ten majątek, dlatego według księgi wieczystej właścicielem domeny Tuchom byli Boelckowie. Zaś w okresie międzywojennym do majątku w Tuchomku należało pół jeziora Tuchomskiego. Rybakiem służącym Winckelmanowi był Henryk Schober. Na terenie majątku istniała też prymitywna cegielnia. Pracownikami majątku byli między innymi Franciszek Krause, który był kowalem, Mejer był kołodziejem. Wymienić należy też rodzinę Grotów,Kąkol.
Właściciele majątku mieszkali w Dworku nad jeziorem (dzisiejszy Dworek ,,Oleńka,,).
1939r- 1 września rozpoczęła się II wojna światowa. III Rzesza napadła na Polskę. Mieszkańcy Tuchomia i Tuchomka słyszą odgłosy walki. 4 września wojska niemieckie, a dokładnie 2 pułk Landespolizei z Gdańska zajmują Tuchom i Tuchomek. Mieszkańcy wstając rano widzą żołnierzy niemieckich. W tym też dniu zostają spalone budynki w pobliskim Chwaszczynie. W odwecie za nocny wypad wojsk polskich na Osowę. Spalono także Osowę i Kielno. Tego samego dnia wkraczają do naszych wsi żołnierze niemieccy z 374 pułku piechoty jako odwód. Po kilku dniach ruszą w stronę Gdyni i Koleczkowa. Po zajęciu Tuchomia przez wojska niemieckie, Czarnecki zamieszkał na stałe w swojej willi w Sopocie. Musiał ustąpić miejsca jako Polak trojhandlerowi,, nazwiskiem Zuk. Ten rozumiał po kaszubsku i po polsku,ale oficjalnie posługiwał się tylko językiem niemieckim. Do rozmów z robotnikami używał tłumacza. Na początku okupacji hitlerowcy dali spokój Czarneckiemu, gdyż jak wspomniałem wcześniej nie angażował się w działalność polityczną. Póżniej Czarnecki wraz z żoną i synem trafił do obozu w Stutthof. Tam wszyscy troje zginęli.
W czasie wojny Paul Winckelmann nie sprzyjał hitlerowcom. Nie reagował na hitlerowskie pozdrowienia. Odpowiadał na normalne Guten Tag. Wybronił między innym Franciszka Krause od służby wojskowej, jako niezbędnego dla utrzymania produkcji we folwarku. Wspomagał też partyzantów, którzy działali na tym terenie. Pan Winckelmann był dwukrotnie żonaty. Miał trzech synów i jedną córkę. Dwóch synów było z pierwszego małżeństwa pani Winckelmannowej (z Oesterreichem). Jeden z synów państwa Winckelmannów, Klaus zginął w wieku 18 lat jako żołnierz niemiecki w czasie Powstania Warszawskiego.
1942r- Zniemczono nazwę Tuchom na Grosstuchheim(dom rodzinny).
1945r- Wojna zbliżała się ku końcowi. Na początku marca mieszkańcy Tuchomia i Tuchomka słyszą wyrażnie zbliżający się front. To wojska radzieckie nacierają i wyzwalają kolejne miejscowości.
10 marca widać pierwszych żołnierzy radzieckich wkraczających do Tuchomia. Czerwonoarmiści wyglądali żałośnie. Brudni,w łachmanach,nogami owiniętymi szmatami... Taki oto widok zobaczyli mieszkańcy widząc swoich ,,wyzwolicieli,,. Gdy przyszli Rosjanie Winckelmann jakiś czas się ukrywał. Jego żonę, która pozostała na miejscu Ruscy zgwałcili. Gwałty, rabunki, morderstwa, zabieranie mienia, tym zajmowali się Rosjanie. Osiemdziesiąt sztuk bydła zniknęło z majątku w Tuchomku w dwa dni po wkroczeniu Rosjan. W domu Franciszka Krause, stojącym na uboczu wsi, Rosjanie urządzili szpital .Dowozili rannych rozklekotanym wozem. Zdarzało się, że nawet ze ,,szpitala,, lżej ranni wyskakiwali na chwilę, żeby zgwałcić którąś z przechodzących kobiet.
W ,,szpitalu,, ciężko rannych własnych rosyjskich żołnierzy ,,starszina,, dobijał strzałami z broni. Na zwróconą uwagę odpowiedział: „U nas ludiej mnogo.” Zmarłych albo dobitych sołdatów chowano kilkaset metrów dalej, na skraju lasu. Po wojnie przeniesiono ich na cmentarz do Żukowa. W tym czasie niektórzy mieszkańcy widywali tułającego się po okolicy pana Winckelmana. Wkrótce po wojnie państwo Winckelmann, wraz z trójką dzieci zostało deportowane do Niemiec.(Pan Wilckelmann zmarł w latach powojennych,zaś jego żona znacznie później, bo w 1998r. Jeden z jej synów z pierwszego małżeństwa bywał często w Polsce, jako dostawca towaru ciężarowym samochodem).
Tego też roku Tuchom wszedł w skład nowo utworzonego województwa gdańskiego.
Po II wojnie światowej tuchomski majątek był mocno zrujnowany. Większość ziemi początkowo rozparcelowano pomiędzy rodziny robotników folwarcznych. Nie wszystko dało się rozparcelować od razu, więc część ziemi i ocalałych zabudowań tworzyła tzw. resztówkę majątku (upaństwowionego).
W latach 50 w Tuchomiu powstało kółko rolnicze. Kółkiem kierował pan Kurkowski, ale potem przy okazji następnego etapu ,,budowy socjalizmu”wrócono do parcelacji.
Majątek ziemski w Tuchomku po II wojnie upaństwowiono, a następnie pod koniec lat 50 bankrutujący PGR rozparcelowano na mniejsze kawałki. Z parcelacją wiążę się mała afera. Otóż na wiejskim zebraniu władze powiatowe poparły sprzedaż resztówki majątku państwu Chrzanowskim, przedwojennych posiadaczy cegielni w Osowej.
Pan Jan Chrzanowski obiecał wybudować na miejscu fabrykę marmolady i zatrudnić 50 osób. W ten sposób Chrzanowscy nabyli dworek i znaczniejszą część ziemi. Resztę rozparcelowano pomiędzy mieszkańców wsi. Fabryka oczywiście nie powstała. Chrzanowscy póżniej sprzedali tę resztkę Tuchomka i przenieśli się do Sopotu.
1954r- Zniesiono Gminę Banino, do której należał Tuchom i utworzono Gromady. Tuchom został przydzielony do Gromady Chwaszczyno.
1959r- Państwo Irena i Edward Suchorz doprowadzają do otwarcia szkoły w Tuchomiu, jako filii szkoły podstawowej w Karczemkach. Kierownikiem szkoły zostaje p. Edward Suchorz.
1962r- Firma Elanex z Częstochowy kupiła od państwa polskiego nieruchomość wydzieloną z PGR, z dostępem do jeziora o powierzchni około 3,5ha.W skład zakupionej posiadłości wszedł między innymi dworek, dom dla pracowników, kurnik. Wymienione budynki wyremontowano i przystosowano do celów turystycznych.
1975r- Tuchom i Tuchomek włączony do gminy Żukowo.
1981r- Stan wojenny w Polsce. Na krótki okres szkołę zajmuje jednostka wojskowa ze Słupska.
1988r- Sołtysem zostaje pan Zbigniew Lidzbarski (funkcję sołtysa sprawuje po dzień dzisiejszy,wcześniej sołtysami byli między innymi Feliks Szutenberg, Antoni Labuda).
1990r- Umiera pierwszy dyrektor szkoły p. Edward Suchorz. Pochowany zostaje na cmentarzu w Chwaszczynie.
1997r- W wyniku bankrutctwa firmy Elanex kompleks wypoczynkowy w Tuchomku kupili państwo Pośpieszny z Chwaszczyna. Kompleks przekształcili w działalność całoroczną nadając mu nazwę-Dworek,,Oleńka,,.
1999r- Tuchom z Tuchomkiem wchodzą w skład nowo powstałego województwa pomorskiego.
2000r- Liczba ludności obu miejscowości liczy 695 osób.
2010r- Liczba mieszkańców wynosi 1011 osób.
2011r- 1024 wynosiła liczba mieszkańców.
Kościoła w Tuchomiu nigdy nie było.
Odnotować trzeba, że przez Tuchom przepływa rzeka Strzelenka (Strzelniczka).W czasach średniowiecza (XIII- XIVw.) nosiła nazwę Warznica.
Dodam, że Tuchomskie Jezioro nazywano w wiekach XIII do XV też Jeziorem Warzno. Nazwa jez. Tuchomskie pojawia się w dokumentach chyba dopiero w XIX wieku. Obok nazwy jez. Tuchomskiego istniała również nazwa jez. Tuchomko.
Od pierwszej wzmianki o Tuchomiu mijają 723 lata. Przez ten okres czasu zmieniała się nazwa jak i sama wieś. W Tuchomiu pozostały jeszcze ślady historii, między innym pozostałości po wspomnianych dwóch majątkach.
Z czasów II wojny światowej można zobaczyć jeszcze okopy w lesie. A co najważniejsze żyją jeszcze świadkowie pamiętający czasy przedwojenne.
Być może są jakieś wydarzenia z dawnych lat,osoby,których nie opisałem(warte wzmianki),ale takowych wydarzeń nie znalazłem.